هلگلند؛ تلاش برای درک معمای انقلاب کوانتومی

پیشران اقتصاد؛ روولی با قلم شیرین خود همچون یک راوی داستان‌سرا، قصه تکوین یکی از غامض‌ترین نظریات علمی حال حاضر جهان یعنی نظریه مکانیک کوانتومی را روایت می‌کند. در کتاب هلگلند که نامش را از جزیره‌ای صخره‌ای، بایر و بادگیر در دریای شمال گرفته، احوالات ورنر هایزنبرگ یکی از بنیانگذاران نظریه کوانتومی را کاویده و کشف و شهودهای وی را که منجر به شکل‌گیری این نظریه می‌گردد توصیف می‌کند. هایزنبرگ در ژوئن ۱۹۲۵ زمانی‌که ۲۳ سال بیش نداشت، برای بهبودی از یک دوره شدید تب یونجه و تفکر در خلوت، به این جزیره متروک پناه می‌برد. در همان چند روز حضورش در جزیره بود که هایزنبرگ به کشفی نائل شد که آغاز سرگیجه‌های خود و دیگران شد. این کتاب روایت‌گر این کشف عجیب و باورنکردنی است. کتاب هلگلند، تلاش برای درک معمای انقلاب کوانتومی از آثار متاخر کارلو روولی است که توسط فرهاد دیرنگ ترجمه و اخیرا نشر بارلی آن‌را روانه بازار نشر نموده است.

برشی از کتاب هلگلند:
… اکنون و در این لحظه، جهان کوانتومی گسیخته و فاقد جسمیت هماهنگ‌ترین توهم از واقعیت بشمار می‌رود …
در این نوع نگرش به جهان، نوعی از احساس سرگیجی، رهایی، بهجت و سبکی با کشف ذرات نصیب ما می‌شود. در انتهای این راه، آن کنجکاوی دوران جوانی که مرا به سمت فیزیک کشاند – همانند کودکی که نوای نی‌لبک جادویی را دنبال می‌کند – مرا به یافتن دژهایی مسحورکننده‌تر از آن‌چه می‌توانستم تصور کنم، سوق داد.

جهان نظریه کوانتومی که سعی کردم آن را توصیف کنم و با سفر مرد جوانی به آن جزیره مقدس در دریای شمال آغاز شد، برای من فوق‌العاده زیبا به نظر می‌رسد.

زمانی گوته درباره جزیره متروک و توفانی هِلگُلند چنین نوشته بود: این‌ جا یکی از آن مکان‌هایی است که «نمونه‌ای از جذابیت بی‌پایان طبیعت است». و نوشته بود در این جزیره مقدس می‌توان «روح جهانی» را تجربه کرد. کسی چه می‌داند؟ شاید همین روح جهانی بود که توانست با هایزنبرگ صحبت کند تا او بتواند بخشی از پرده‌های ظلمت را از برابر دیدگان ما کنار بزند …

هر بار که مفهومی صُلب و متعصب مورد تردید قرار می‌گیرد و یا از بین می‌رود، چشم‌انداز دیگری به روی‌مان گشوده می‌شود و به ما این امکان را می‌دهد تا بیش از پیش ببینیم و بیاندیشیم. به نظرم، تماشای چیزهایی مثل ذوب شدن سنگ سخت در هوا، گذران زندگی فانی و تلخ ما را راحت‌تر می‌کند.
به‌هم پیوستگی اشیاء و بازتاب یکی در دیگری، آن‌چنان گرما و روشنایی به طبیعت بخشید که سردی فیزیک قرن هجدهم قادر نبود آن را به تصور درآورد.
حتی اگر ما را مبهوت و شگفت‌زده رها کند. حتی اگر ما را با حسی عمیق از رمز و راز تنها بگذارد.

هلگلند؛ تلاش برای درک معمای انقلاب کوانتومی
نویسنده: کارلو روولی
ترجمه: فرهاد دیرنگ
نشر بارلی/ بهار ۱۴۰۱
مرکز پخش: تبریز/میدان ساعت/ اول ارتش شمالی/کتابفروشی سپهر/(۳۵۲۶۳۵۵۲-۰۴۱)