نخستین دانشمند

پیشران اقتصاد؛ پیشاسقراطیان گونه‌ای نو از حکمت را به جهان شناساندند. ایشان بی هیچ سابقه‌ای، در سدۀ ششم پیش از میلاد در هیئت حکیمانی پدیدار شدند که می‌خواستند نه فقط این یا آن رخداد یا سنت یا وضع، که همه‌چیز را یک‌باره توضیح دهند.

پیشاسقراطیان همچون دانش‌آموزان طبیعت آغاز به اندیشۀ «منظم فلسفی» کردند. آنان طبیعت را قلمرویی آزاد برای شناخت از راه توانش‌های خود طبیعت گرفتند. در تفکر اسطوره‌ای آن عصر، حتی خود مفهوم طبیعت به‌شکل حیرت‌انگیزی بی‌پیشینه بود؛ اما آثار پیشاسقراطیان که نخستین رساله‌های علمی را نگاشتند و مفاهیمی را که اکنون بدیهی می‌دانیم پی نهادند، با گذشت زمان از دست رفت و آرای ایشان با پیشرفت‌های بعدی در ابهام فرو رفت. با این حال، از دوران باستان به این سو، پیشاسقراطیان بنیان‌گذاران راه جدید اندیشیدن دربارۀ جهان و ارتباط با جهان شناخته شدند.

پیشروترین چهره آنان آناکسیمندر ملطی است که شش قرن قبل از میلاد در یونان می‌زیست و شاگردی تالس را تجربه کرد و شاگردان به نامی همچون فیثاغورت را در دامن اندیشه خود پروراند. آناکسیمندر نخستین فرد از متفکرانی بود که کوشید تا به جای تفسیر اسطوره‌شناختی، جهان را به روشی عقلانی توصیف کنند، و برای ادعاهایشان دلیل ارائه دهند. این‌که می‌توان برای شناخت و توجیه طبیعت به جای متوسل شدن به اراده خدایان، از خود طبیعت یاری جست را آناکسیمندر برای نخستین بار به بشریت آموخت.

کارلو روولی فیزیکدان نظری برجسته، با قلمی شیوا و بگونه‌ای روایی داستان این تغییر بنیادین در روش تفکر انسان را توضیح می‌دهد. روولی در این کتاب، آرای اندیشمندان مکتب ملطی شامل تالس، آناکسیمنس و آناکسیمندر را کاویده و ایده‌های آناکسیمندر را بر صدر می‌نشاند. در نهایت بر این باور است که میراث حقیقی آناسیمندر، روشی از تفکر است که امروزه به‌عنوان تفکر علمی شناخته می‌شود. نخستین دانشمند؛ آناکسیمندر و میراث فکری اخیرا توسط فرهاد دیرنگ به فارسی ترجمه و از سوی نشر بارلی روانه بازار کتاب شده است.