به دنبال دانش بنیان کردن مدیریت پسماند کلانشهر تبریز هستیم

پیشران اقتصاد، یونس فاتح دانش آموخته رشته کشاورزی و دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد است. فاتح از مدیران قدیمی شهرداری تبریز است که نزدیک به دو دهه در بخش های مختلف دولتی فعالیت داشته است. وی در سال های ۸۶ تا ۸۸ در سمت معاونت فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد ارس قرار گرفت و سپس به مدت دو سال به عنوان فرماندار اسکو خدمت کرد.. فاتح یکی از ده گزینه نهایی شهرداری تبریز در شورای ششم بود که بعد از انتخاب عباس رنجبر به عنوان شهردار کلانشهر تبریز، به سرپرستی سازمان مدیریت پسماندهای کلانشهر تبریز منصوب شد. آنچه می خوانید حاصل گفتگوی اختصاصی خبرنگار پیشران اقتصاد در حاشیه نشست مشترک سازمان مدیریت پسماند کلانشهر تبریز و پارک علم و فن آوری آذربایجان شرقی است.

شما ۲ دوره در سازمان مدیریت پسماندهای کلانشهر تبریز مسئولیت داشتید. حاصل این تجربه چیست و چشم انداز فعالیت مجدد تیم خود را در این مجموعه چگونه ترسیم کرده اید؟
در این دوره اولویت اصلی را روی برنامه ریزی گذاشته ایم. درواقع این بار برای این مجموعه برنامه داریم. پسماند یکی از معضلات مطرح در دنیاست و هر منطقه ای براساس فرهنگ و شاخص های بومی خود به نوع متفاوتی با موضوع پسماند برخورد می کند. در دنیا نگاه علمی به مقوله پسماند استانداردی دارد که شامل ۳ بخش است. یکی از این بخش ها، استفاده مجدد است. یعنی باید صنعت را به سمت تولید کالاهای با دوام ببریم که قابلیت استفاده مجدد داشته باشند. در این نگاه مثلا برند فروشی فرهنگ غلطی است که متاسفانه از غرب وارد کشور ما شده و برخی از مردم به دنبال برند هستند که موضوع استفاده از کالای برند با علم پسماند منافات دارد. در این مورد باید فرهنگ سازی کرد و روی مساله تفکیک از مبدا کار کرد. بحث دوم در زمینه کاهش تولید زباله است. چه کاری انجام بدهیم تا زباله کمتری تولید کنیم؟ به عنوان مثل در منطقه ما چون مردم خوش خوراک هستند و سفره ما تنوع غذایی بالایی دارد، میزان تولید زباله بالاست و کنترل آن باز به فرهنگ سازی نیاز دارد.بخش آخر نیزدر مورد بازچرخش است. دنیا امروز به این چرخه رسیده و هر آنچه در پسماند ارزش بازیافت دارد مجددا وارد چرخه مصرف می شود. در این حوزه باید از علم و تجارب دنیا استفاده کرد.

اختیارات این مدیریت برای اجرای برنامه هایی که دارد در چه سطحی است؟ اولویت های کاری سازمان پسماند کدام ها هستند؟ و چه قوانینی در این زمینه پشتیبان شما خواهد بود؟
در ایران موضوع پسماند با انواع و اقسام اسناد بالادستی پوشش داده شده از مهمترین اسناد این حوزه قوانین مدیریت پسماند و اساسنامه سازمان مدیریت پسماند و احکام راهبردی شهرداری ها و برنامه های توسعه پنج ساله است که در این رابطه تدوین شده و باید مورد توجه قرار بگیرند. به هر حال کارها در شهرداری به دلیل سنگین بودن بدنه این مجموعه سخت و کند پیش می رود ولی ما با اراده و امید حرکت می کنیم. اولویت اولیه ما نیز چکش کاری اقدامات صورت گرفته و بازگرداندن کارها به مسیری است که در اسناد و برنامه ها تدوین شده بود ولی مورد توجه قرار نگرفته بودند. برنامه کار نشده تفکیک از مبدا باید در سال ۹۴ پایان می یافت که از الزامات قانونی بود وشهرداری می بایست در انتخاب شیوه ها دقت بیشتری می کرد و این حوزه مغفول مانده و سعی ما رسیدن به این نقطه است تا کار نه نیمه تمام، بلکه آغاز نشده تفکیک از مبدا را به سرانجام برسانیم. شهرداری قوانین زیادی دارد و بسیاری از این پیچ و خم های بروکراتیک در مسیر انجام نگرفتن کار هستند. برای کسب مجوز ها و تاییدیه ها مشکلاتی وجود دارد و روال کار آسان و هموار نیست اما با وجود این ما حتی به دنبال راه اندازی مجتمع بازیافت هستیم و می خواهیم برای شرکت های دانش بنیان ظرفیت فعالیت ایجاد کنیم.

سازمان مدیریت پسماندهای کلانشهر تبریز، نشست مشترکی با پارک علم و فن آوری استان داشت. حاصل این گفتگو چیست و آیا اراده به خدمت گرفتن علم در مجموعه شهرداری تبریز وجود دارد؟
ببینید ما در شهرداری تبریز دیگر زمانی برای آزمون و خطا نداریم. در سازمان مدیریت پسماند باید به سرعت و با مدیریت هوشمند پسماند وارد کار شویم. اینجاست که شرکت های دانش بنیان باید به ما کمک کنند. دقت کنید که این کاری در ردیف پیمانکاری نیست و باید توام با تحقیق و مطالعه و علم باشد و از شیوه ای که در اختیار می گیریم حتما نتیجه گرفته باشیم و نمونه ای باشد و سابقه ای باشد و بعد به سمت سرمایه گذاری برویم. شرکت های دانش بنیان باید با کاهش زمان پروسه تفکیک هوشمند به ما کمک کنند و نقش خود را در این زمینه ایفا کنند. شرکت های دانش بنیان در محور علم روز دنیا قرار دارند و ما در جلسه اخیر خود با ریاست پارک علم و فن آوری استان اعلام کردیم که هر شرکتی در زمینه پسماند فعالیت دارد پای کار بیاید.

شرکت های دانش بنیان در چه زمینه ای می توانند به مجموعه تحت مدیریت شما کمک می کنند؟
ما در ۷ سر فصل با شرکت های دانش بنیان تفاهم داریم. فراخوان داده ایم و از این شرکت ها دعوت شده است. من هر روز حداقل با یک شرکت دانش بنیان در ارتباط هستم. معضل اصلی ما پسماندهای بیمارستانی بود که بر اثر همین ارتباطات توسط یکی از شرکت های دانش بنیان به فرصت تبدیل شد و امروز نوعی از سوخت صنایع سیمانی از طریق محصول این شرکت تولید می شود.

اگر مسیر ایده تا تولید محصول را در نظر بگیریم، شهرداری تبریز در کجا ایستاده و آیا قادر به سرمایه گذاری و حمایت مالی از شرکت های دانش بنیان خواهد بود؟
در مجموعه شهرداری تبریز سرمایه گذارانی علاقمند وجود دارد از جمله شرکت همشهری که در صورت جواب گرفتن از محصول نمونه شرکت های دانش بنیان آماده سرمایه گذاری هستند. سازمان پسماند وظیفه مدیریت حاکمیتی در حوزه پسماند را بر عهده دارد و قانون گذار مالکیت پسماندهای شهر تبریز را در اختیار این مجموعه قرار داده است. یعنی از مرحله جمع آوری و حمل تا پالایش و بازیافت بر عهده سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز است. ما مواد اولیه یعنی طلای کثیف را در اختیار داریم. سخت افزار یا زمین و محل کار هم در اختیار ماست. حال ما صمیمانه دست همکاری هر کدام از شرکت های دانش بنیان استان را که بتوانند در حوزه مدیریت هوشمند پسماند به ما کمک کنند می فشاریم و آماده ایم دو واحد از مجموعه خود را به عنوان کمیته مشترک بین ما و پارک علم و فن آوری برای حضور و استقرار در اختیار شرکت های دانش بنیان قرار بدهیم و این فعالیت قطعا انحصاری نخواهد بود و نه تنها برای اداره پسماند و شهرداری تبریز بلکه می توانند تولید نهایی را در کل استان و کشور عرضه کنند. این شرکت های دانش بنیان ظرفیت های ارزشمند علمی هستند و باید برای توسعه کشور و فعال شدن هر چه بیشتر مجموعه های دانش بنیان مورد بهره برداری قرار بگیرند.

آیا شهرداری تبریز سابقه ای از فعالیت با شرکت های دانش بنیان در کارنامه خود دارد؟
بله قدم هایی برداشته شده است. یکی از موضوعاتی که خود ما مطرح کردیم هوشمند سازی مدیریت پسماند است. موضوع دیگر بازیافت و تصفیه روغن های سوخته خودرو است. سازمان پسماند شهرداری تبریز می خواهد اولین مرکز تخصصی تعویض روغن نانو را در شهرداری راه اندازی کند. چون این مجموعه با بیش از ۴۵۰۰۰ خودرو در ارتباط است. سازمان مدیریت پسماند متشکل از سازمان پسماند و سازمان موتوری است. از این رو بیش از ۹۰ دستگاه سنگین با مجموعه ما در ارتباط است و فعالیت می کنند. بیش از ۳۵ خودرو سنگین در حوزه کار پیمانکاری از ما خدمات می گیرند. از این رو شرکت های دانش بنیان می توانند در بحث قطعه سازی به مجموعه ما کمک کنند. در هر حوزه ای مساله بازیافت مطرح باشد سازمان پسماند شهرداری وظیفه دارد ورود کرده و بر اساس وظایف تعریف شده اش کار انجام دهد.

اگر از شما بخواهیم یکی از معضلات سازمان پسماند شهرداری تبریز را برای طرح ایده و تحقیق به مجموعه های مستقر در پارک علم و فن آوری ارائه کنید، اولویت اول شما چه خواهد بود؟
یکی از مسائل سازمان ما مساله مدیریت شیرابه هاست که از موضوعات اساسی است و ما در این زمینه برنامه ای میان مدت در دستور کار داریم و همین جا شرکت های دانش بنیان را به کمک می طلبیم. همچنین مساله بیو گاز برای استحصال گاز متان که اولویت بعدی سازمان پسماند است. البته مساله اول ما هنوز هم تفکیک از مبدا است.

همکاری با شرکت های دانش بنیان چه تغییری در سطح کار شما ایجاد خواهد کرد؟
امروز ما بین بحث رفتن به سمت زباله سوز و حرکت به سمت پردازش قرار داریم. تجربیات سنوات گذشته نشان می دهد باید بینابین حرکت کنیم و هم پردازش را داشته باشیم و هم زباله سوز فعال باشد. باید به طلای کثیفی که در دست داریم هم توجه کنیم نمی شود تنها از یک بعد دید. باید به این نکته توجه کنیم که کود ما غنی است چون مردم خوش خوراک آذربایجان تنوع غذایی بالایی دارند و همین موجب تنوع کود می شود. کود پسماند تبریز در بین کود سایر شهرهای کشور تاییدیه اتحادیه اروپا را دارد. تبریز به باغات پسته رفسنجان کود می فرستد. چون این کود تاثیر خود را در افزایش بهره وری و کیفیت محصول نشان داده است. این برنامه های ما به قوت خود باقی می ماند. ولی قطعا با شروع همکاری جدی ما و شرکت های دانش بنیان تحولی را در حوزه مدیریت هوشمند پسماند در سطح شهر تبریز شاهد خواهیم بود.

**
مصاحبه: فائزه صدر