رشد صادرات دامپروری دانش‌بنیان نشانه خوبی است؟
آمارها نشان می‌دهند رشد خوبی در زمینه صادرات این فرآورده‌های خام توسط شرکت‌های دانش‌بنیان اتفاق افتاده است. اما، کارشناسان توصیه می‌کنند از مدل صادرات ایران که خام‌فروشی است، باید فاصله گرفت و با تغییر مسیر به سمت ارزآوری بیشتر حرکت کرد.
به گزارش پیشران اقتصاد، از معدوم‌سازی فرآورده‌های دامی آلوده که بگذریم، آمارها نشان می‌دهند رشد خوبی در زمینه صادرات این فرآورده‌های خام توسط شرکت‌های دانش‌بنیان اتفاق افتاده است. اما، کارشناسان توصیه می‌کنند از مدل صادرات ایران که خام‌فروشی است، باید فاصله گرفت و با تغییر مسیر به سمت ارزآوری بیشتر حرکت کرد.
هرچند، رسانه‌ها پُر از اخبار معدوم‌سازی چندین تن فرآورده خام دامی غیر بهداشتی و آلوده هستند، اما خبرهایی از افزایش صادرات نیز به چشم می‌خورد. در حالی تازه‌ترین آمارها از رشد صادرات فرآورده‌های خام دامی در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ خبر می‌دهند که «صادرات خامه پاستوریزه و استریلیزه، حدود ۷ برابر و صادرات پودر ماهی ۱۰۶ درصد، پای مرغ، ۸۵ درصد و پودر گوشت ۳۱ درصد افزایش یافته است.»
در سه ماهه نخست امسال هم، «۹۵ هزار و ۴۱۸ تن انواع فرآورده دامی پس از بازدید و نظارت‌های بهداشتی از طریق مرز بازرگان به خارج از کشور ترانزیت شد.» البته، در این مدت «۹ هزار و ۱۳۳ تن انواع فرآورده دامی نیز از کشورهای اروپایی توسط ۴۲۴ دستگاه کامیون وارد کشور شد که به طور عمده شامل گوشت منجمد، دارو، واکسن و فرآوردهای بیولوژیک بود.»
به تازگی نیز، شهرام موحدی- مدیرکل دامپزشکی استان اصفهان- گفته: «صادرات فرآورده‌های خام دامی از استان اصفهان با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان به۳۰ میلیون دلار رسید.»
اما، آنچه در این اخبار خوش نباید نادیده گرفت، صادرات فرآورده به صورت «خام» است که نشان از ادامه مدل صادرات ایران یعنی خام‌فروشی دارد؛ طوری که تازه‌ترین آمارهای تجارت خارجی نشان می‌دهند بیشترین مواد صادراتی به چین به صورت خام صورت گرفته است. پیشتر یک مقام اداری وزارت بهداشت هم گفته بود: «بسیاری از فرآورده‌های گیاهی به صورت خام صادر می‌شود.» وی تاکید کرده بود: «هرچقدر کشوری بتواند گیاه دارویی را به داروی گیاهی تبدیل کند در صادرات پیشرفته‌تر خواهد بود.»
سهم دامپروی در GDP
بخش دامپروری در اقتصاد ایران سهم مهمی از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است. برخی از منابع رسمی از سهم ۱۲ درصدی این صنعت خبر داده و کسب درآمدهای ارزی و استقلال سیاسی و اقتصادی را از جمله ضروریات توجه به این بخش از اقتصاد می‌دانند.
اما پرورش دام در ایران به‌ویژه در استان‌های شمالی همچنان به صورت سنتی انجام می‌شود. یکی از معضلات اصلی روش سنتی همان پایین بودن بهره‌روی اعلام شده که امروز اکثر بخش‌های اقتصاد ایران از این معضل رنج می‌برند.
نبود دیدگاه علمی و روش سنتی در بخش دامپروری موجب مشکلاتی همچون مصرف بی‌رویه نهاده‌های شیمیایی در فرآیند تولید خوراک دام، تخریب محیط‌زیست بر اثر گسترش سطح زیر کشت این تولیدات زراعی و چرای بیش از حد دام از مراتع شده است. به همین دلیل، حامد کیومرثی- پژوهشگر و مدرس امور بین الملل- به برنا گفته: «پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد می‌توانند نقش مهمی در تجاری‌سازی دانش دانشگاهی و تحقیقاتی و اتصال آن به بخش تولید و همچنین توسعه فناوری و بازاریابی محصولات دامی با خلق زنجیره‌های غذایی کارآمد ایفا کنند.»
فرصت طلایی دامپروی دانش‌بنیان
بررسی‌ها نشان می‌دهند ۶هزار و ۵۶۰ شرکت دانش‌بنیان و یک هزار و ۵۰۰ شرکت خلاق در کشور تاسیس شده‌اند که این تعداد شرکت برای ۳۵۰ هزار نفر به صورت مستقیم اشتغالزایی ایجاد کرده است. گردش مالی آنها نیز ۳۵۰ هزار میلیارد تومان اعلام شده است. از این رقم، ۶۰۰ شرکت دانش‌بنیان در اصفهان فعالیت می‌کنند.
اما، در حالی که آمارهای تازه از رشد صادرات توسط این شرکت‌ها در استان اصفهان خبر می‌دهند، گفته‌ها حاکی از این است هنوز هم بسیاری از افراد تمایل به ارائه تسهیلات به شرکت‌های بزرگ دارند. این در حالیست که استارتاپ‌ها و مراکز رشد در مقایسه با شرکت‌های بزرگ درآمدزایی بیشتری عاید اقتصاد کشور می‌کنند. معنای دیگر این امر هم این است که این شرکت‌ها از استاندارهای واقعی دور مانده و توان صادرات محصولات با ارزش افزوده بالاتر را نخواهند داشت.
به گفته کارشناسان، ارائه دروس ویژه با تاکید بر دامپروری دانش‌بنیان یک فرصت طلایی را در اختیار دانشجویان برای کار و فعالیت در مراکز بزرگ تولیدی و تمرین و انتقال دانش خود به این مراکز فراهم می‌کند که در ایران «آموزش» در این بخش حرف اول را می‌زند.
