نخبگان به فراخوان جذب هیئت‌علمی نیاز ندارند
دکتر محمدعلی زلفی‌گل با بیان اینکه ترغیب دانشجویان برای تحصیل در رشته‌های علوم‌پایه و علوم‌انسانی به عزمی راسخ نیاز دارد، گفت: سیستم آموزش در ایران یکپارچه نیست. برخی از وزارتخانه‌ها، دانشگاه‌های مختص به خود را تاسیس کرده‌اند؛ مجموعه‌های مختلف از جمله آموزش و پرورش، صداوسیما، وزارت نفت و غیره هرکدام دانشگاه مختص به خود را دارند که با گزینش خود دانشجویان را جذب می‌کنند. این مسئله باعث می‌شود که دانشجویان وزارت علوم با تحصیل در برخی از رشته‌ها نسبت به آینده شغلی خود چندان امید نداشته باشند.
به گزارش پیشران اقتصاد؛ وزیر علوم درباره تجربیات آموزش عالی در دوران کرونا با بیان اینکه دانشگاه‌ها به سرعت توانستند با شرایط کرونایی هماهنگ شوند، اظهار کرد: بسترهای نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و مغزافزاری از سوی مراکز آموزشی برای برگزاری کلاس‌های الکترونیکی و مجازی در دوران پاندمی ایجاد شدند. اگرچه ایجاد زیرساخت‌ها هزینه‌بر بود اما تجربیاتی که در این دوران به دست‌آوردیم ذی قیمت بود و باید در دوران پساکرونا به کار گرفته شوند.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به روند برگزاری کلاس‌های آموزشی دانشگاه‌ها در سال تحصیلی پیش‌رو گفت: با توجه به اینکه کلاس‌ها در سال تحصیلی جدید به صورت حضوری برگزار می‌شوند، لذا باید از تجربیاتی که در روزهای کرونا به دست‌آوردیم به نحو دیگری استفاده‌کنیم. برای این منظور در اجلاس روسای دانشگاه‌ها؛ درنظر داریم که چگونگی استفاده از ظرفیت تجربه روزهای کرونایی را برای روسای دانشگاه تبیین کنیم.
وی با بیان اینکه دانشگاه‌ها می‌توانند برای اساتیدی که از فضای مجازی در زمینه آموزش استفاده می‌کنند، امتیازاتی قائل‌شوند، توضیح‌داد: یک عضو هیئت علمی، تمام جلسات کلاس‌های خود را به صورت حضوری برگزار می‌کند؛ در کنار کلاس‌های حضوری، جلسات مازاد پرسش و پاسخ را در فضای مجازی برای دانشجویان ارائه می‌دهد. همچنین این احتمال وجود دارد، اساتید، مفاد درسی ارائه شده در کلاس را ضبط کنند و در بستر فضای مجازی به صورت برون‌خط ارائه‌دهند. من از دانشگاه‌ها می‌خواهم به اساتیدی که از پتانسیل فضای مجازی برای بهبود آموزش استفاده می‌کنند، بسته‌های تشویقی اعطاکنند. فضای مجازی، ابزاری در دستان اساتید دانشگاه‌ها برای تفهیم بهتر مطالب است.
دکتر زلفی‌گل در ادامه تاکید کرد: کلاس‌های آموزش حضوری طبق روال عادی در دانشگاه‌ها برگزار می‌شود؛ تصمیم نداریم که کلاس‌های درسی را به صورت مجازی برگزار کنیم. تمام مراکز آموزش عالی ایران می‌توانند از ظرفیت فضای مجازی برای تفهیم بیشتر مفاد درسی استفاده کنند.
نخبگان به شرکت در فراخوان جذب هیئت‌علمی نیازی ندارند
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه راهکارهای متنوعی برای حفظ و نگهداشت نخبگان در کشور درنظر گرفته شده است، تصریح کرد: من در جلسه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) که با حضور آقای رئیسی، رئیس دولت سیزدهم برگزار شد، پرسش “چگونه می‌توان علاوه بر نگهداشت نخبگان در کشور، مهاجرت معکوس هم داشته باشیم؟” را مطرح‌کردم. در این جلسه، درخواست کردم که در این راستا موضوع بازگشت نخبگان و مهاجرت معکوس در قالب یک طرح از سوی شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری(عتف) مصوب شود.
وی ادامه داد: طرح بازگشت نخبگان در شورای عتف تصویب شد و وزارت علوم درنظر دارد با همکاری سازمان برنامه و بودجه کشور، بنیاد ملی نخبگان، معاونت علمی‌فناوری ریاست‌جمهوری، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه آزاد این طرح را اجرا کنند و گزارشی درباره عملکرد و راهکارهای پیشنهادی برای مهاجرت معکوس نخبگان به شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری ارائه دهند.
وزیر علوم تصریح کرد: برای اینکه دارندگان مدال‌های المپیادهای دانش‌آموزی را برای تحصیل در همان رشته‌ای که موفق به کسب مدال شده‌اند، ترغیب کنیم، تصمیم گرفته‌ایم که بسته‌های حمایتی در اختیار آنها قراردهیم. بررسی‌ها نشان می‌دهند، افرادی که در رشته‌هایی مانند زیست‌شناسی، شیمی، فیزیک، ریاضی، نجوم، زمین‌شناسی موفق به کسب مدال می‌شوند، نسبت به آینده شغلی خود ابراز نگرانی می‌کنند. این افراد، پرسش‌هایی مانند “آیا مدال المپیاد به معنای ضمانت شغلی آینده است؟” را مطرح می‌کنند.
دکتر زلفی‌گل درباره جایگاه علوم‌پایه در اتمسفر آموزش عالی خاطرنشان کرد: یک دانشجو در رشته‌هایی مانند فیزیک، شیمی، ریاضی یا زیست‌شناسی در دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم مشغول به تحصیل می‌شود. دانشگاه فرهنگیان می‌تواند یک دوره ۲ ساله برای دانش‌آموختگان رشته‌های علوم‌پایه دانشگاه‌های وزارت علوم برگزار کند و با اهدای مدرک کارشناسی‌ارشد، این افراد را استخدام‌کند. اگر چنین شرایطی ایجاد شود، افرادی که در رشته‌های علوم‌پایه مشغول به تحصیل هستند، نسبت به آینده شغلی خود امیدوار می‌شوند. هنگامی برای آینده شغلی اطمینان خاطر وجود نداشته باشد، رشته‌های علوم‌پایه به اضمحلال می‌رود. در حال حاضر، رشته‌های علوم پایه در شرایط نامساعدی به‌سر می‌برند.دکتر زلفی‌گل افزود: در این راستا با بنیاد ملی نخبگان و معاونت علمی‌فناوری ریاست‌جمهوری، جلساتی به منظور ترغیب نخبگان برای تحصیل در رشته‌های کم‌طرفدار برگزار کردیم و نتایج این جلسات را در شورای استعدادهای درخشان وزارت‌علوم ارائه دادیم.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه وزارت علوم، تفاهم‌نامه‌ای در ارتباط رشته‌های کم‌طرفدار با بنیادملی نخبگان ذیل معاونت علمی ریاست‌جمهوری امضاء کرده است، گفت: براساس این تفاهم‌نامه، رتبه‌های ۱ تا ۱۰۰ رشته‌های ریاضی‌فیزیک، علوم‌تجربی و علوم‌انسانی و رتبه‌های ۱ تا ۵۰ گروه‌های آزمایشی زبان خارجی و هنر به شرط تحصیل در رشته‌های هدف‌دار در دوران تحصیل بورس می‌شوند.
وزیر علوم دولت سیزدهم با بیان اینکه ارائه تسهیلات مشروط است، توضیح داد: بورسیه به معنای پایان کار نیست؛ دانشجویان در دوران تحصیل مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. مبلغ کمک هزینه تحصیلی که به صورت ماهیانه پرداخت می‌شود، برمبنای تصمیم شورای عالی کار است.
وی ادامه داد: ارائه تسهیلات به دوران تحصیلات محدود نمی‌شود، وزارت علوم موظف است که این افراد را در دوره دکتری به عنوان عضو هیئت علمی نیز جذب کند. همچنین براساس مصوبه هیئت عالی جذب ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی، اعضای بنیاد ملی نخبگان بدون حضور در فراخوان جذب هیئت علمی به دانشگاه‌ها معرفی می‌شوند.
قائم‌مقام اسبق بنیاد ملی نخبگان خاطرنشان کرد: مصوبه هیئت عالی جذب ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی، موضوعی جدید است که یک امتیاز مازاد برای نخبگان به حساب می‌آید. همچنین پرونده نخبگانی که در خارج از کشور حضور دارند، بدون اینکه درخواست خود را در فراخوان جذب هیئت‌علمی ثبت‌کنند، پرونده آنها بررسی می‌شود.
اظهارنظر درباره اثرگذاری بسته‌های تسهیلاتی رشته‌های کم‌طرفدار زود است
وزیر علوم دولت سیزدهم در پاسخ به این پرسش “آیا با راهکارهایی مثل پرداخت تسهیلات و ارائه بسته‌های حمایتی می‌توان نخبگان را برای تحصیل در رشته‌های کم‌طرفدار اقناع کرد؟” گفت: اگر بخواهیم در حال حاظر درباره اثرگذاری بسته‌های حمایتی اظهار نظرکنیم، بسیار زود است. به طور قطع، داوری‌ها و اظهارنظرها در این بازه زمانی از پشتوانه علمی برخوردار نیستند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: برخی از نخبگان ایرانی جزو خانواده‌های کم‌برخوردار هستند. بسته‌های حمایتی که به صورت ماهیانه به جامعه هدف پرداخت می‌شود، می‌تواند گِرهی از مشکلات آنها بازکند. در این صورت نخبگان متوجه می‌شوند حاکمیت، رشته‌های علوم‌پایه را در کانون توجه قرار داده است. این موضوع می‌تواند سبب آسودگی خاطر نخبگان شود.
وی با اشاره به اهمیت نقش مشاوره در انتخاب رشته دانشگاهیان گفت: اینکه بتوانیم چراغ راه را درست به دانش‌آموزان نخبه نشان دهیم، بسیار اهمیت دارد. باید برای آنها یادآوری کنیم که احتمال موفقیتشان در رشته‌ای که موفق به کسب مدال شده‌اند، بیشتر است.
باید شرایطی ایجاد کنیم که نخبگان احساس اثربخشی کنند
وی توضیح داد: پیش از اینکه به عنوان وزیر علوم در دولت سیزدهم انتخاب شوم، حکم قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان در دولت نهم را بر عهده داشتم. در آن بازه زمانی، پیشنهاد تاسیس بنیاد ملی نخبگان را مطرح کردم. براساس مطالعاتم، اگر نخبگان در شرایطی قرار گیرند که در آن موقعیت احساس اثربخشی‌کنند، اقناع می‌شوند. مسائل مالی شاید برای بسیاری از نخبگان اهمیت چندانی نداشته باشد. شرایطی برای نخبگان باید ایجاد کنیم که احساس اثربخشی کنند.
قائم‌مقام سابق بنیاد ملی نخبگان اظهار کرد: مهم‌ترین مواجه با نخبگان این است که آنها احساس اثربخشی کنند. اگر چنین شرایطی را برای این گروه ایجاد کنیم، بسیاری از مشکلات مرتفع می‌شود.
